Do silst libje (Je zult leven)

Foarôfwurd
Jierren ferlyn seach ik op de Dútske telefyzje in film, dy ’t djippe yndruk op my makke.
Doe ’t ik yn novimber 1998, yn it ramt fan de betinking “60 jier Kristallnacht”, troch de Dútske stêd Erfurt útnoege wie myn toanielstik “Der Zug” (“De Trein”) by te wenjen, kaam ik yn ‘e kunde mei de Dútsk-Israëlyske skriuwer Salomon Perel. Wy rekken yn peatear meiinoar en al gau die bliken dat de film, dy ’t op my safolle yndruk makke hie, de ferfilming fan syn boek “Ich war Hitlerjunge Salomon” wie.
In pear wike letter krige ik in brief fan Salomon Perel mei it fersyk in toanielstik foar him te skriuwen.
Hoewol ik syn fersyk as in eare beskôge, wie ik d’r lykwols húverich foar. Ik wie húverich, in op wierheid basearre stik skriuwe te moatten, oer in histoarje dy ’t in it libben fan Salomon Perel sokke djippe wûnen slein hie en wêr ’t boppedat al in boek en in film oer útkaam wie.
De Twadde Wrâldoarloch kent in soad bizarre ferhalen en it ferhaal fan Saolomon Perel is dêr ien fan. Mar dêrneist mei it ferhaal fan Salomon Perel unyk neamt wurde, yn de skiednis fan it “Tredde Ryk”. It toanielstik “Do silst libje”lit ús tsjûge wêze fan de wrâldfrjemde ideologieën dy ’t de Nazi ’s brûkten en fan de neiklap dy ’t dit grouwélige rezjym hjoed de dei foar in soad minsken noch hat.

Salomon Perel:
Salomon Perel , bêrne yn Peine (Dútslân) yn 1925, wennet yn Israël en reizget in pear moannen yn ’t jier troch Dútslân om lêzingen te jaan, û.o. by bedriuwen en skoallen. Op 23 juni 1999 ûntfong hy yn Tel Aviv, yn opdracht fan de Dútske bûnspresidint Roman Herzog, út hannen fan de Dútske ambassadeur yn Israël, it “Bûndesverdienstkreuz”, de heechste Dútske ûnderskieding dy ’t in boarger krije kin. Op 15 juni 2000 waard Salomon Perel eareboarger fan syn bêrtestêd Peine en war d’r oan syn bertehûs in tinkstien ûntbleate.

Koarte ynhâld:

Omdat Salomon Perel (sprek út: Pèrrèl) him de lêste tiid ûnwanmoedich fielt en lêst hat fan sliepeleazens, konsultearret hy in psychiater. Oan dizze psychiater, dokter Heinz Tauber, docht hy syn libbensferhaal. Hy fertelt hoe hy as Dútske Joad tidens syn flecht nei it easten yn in Russysk weeshûs telâne komt. Ûnder in bombardemint moatte hy en de oare weesbêrn flechtsje en falt Sally yn hannen fan de Dútsers. Op de fraach fan in Dútske soldaat oft hy Joad is, antwurdet Sally mei nee en seit dat syn namme Joep Perjell is.
Fanôf dat momint nimt Sally’s libben in bizarre kear.
Omdat hy floeiend Russysk prate kin, wurdt hy nei it front stjoerd, wêr ’t hy as tolk ynset wurdt. Op foarspraak fan in hege Dútske offisier komt hy telâne yn de Hitlerjugendskoalle yn Braunschweig. Hjir bliuwt hy fjouwer jier, sûnder dat de lieding fan de skoalle en syn meilearlingen d’r efter komme dat hy Joad is. Hy moat oanhâldend op syn iepenst wêze, om net ûntdutsen te wurden en nei in skoft wurdt it foar Sally dreech om de beide persoanlikheden yn himsels in plakje te jaan. Jierren letter wrakselt Sally noch altyd mei in persoanlikheidsfersteuring en moat de Joad Salomon Perel noch altyd libje mei de Hitlerjonge Joep Perjell.